Of waarom het berekenen van de terugverdientermijn van een relighting project, enkel gebaseerd op energieverbruik, complete onzin is.

Een goede verlichting van de werkplek is essentieel voor het correct uitvoeren van een taak, en al zeker met een ouder wordende populatie. Dat effect gaat ook veel verder dan alleen maar het visuele aspect. De laatste twintig jaar werd er ook meer en meer onderzoek verricht naar de positieve invloed van licht op de gezondheid en het welbehagen van de mens, de niet-visuele aspecten van licht dus.

Betere verlichting draagt bij tot :

• een betere uitvoering van taken, en dit zowel op vlak van snelheid als op vlak van fouten

• een verhoogde veiligheid met minder ongevallen op de werkvloer

• een lager ziekteverzuim

• een betere gezondheid

• een beter welzijn van de medewerker

Het was in 2002 dat David Berson van de Brown University in de VS een nieuw, derde type fotoreceptor ontdekte in het netvlies van zoogdieren, en dus ook in het netvlies van de mens. Deze derde receptor bleek, naast de gekende staafjes en kegeltjes, de ontbrekende schakel te zijn in het verklaren van een reeks effecten die worden bestuurd door licht en donker. Deze derde receptor verklaarde dat naast de belangrijke visuele aspecten van licht, er ook belangrijke niet-visuele aspecten zijn aan licht, waar we mee moeten rekening houden bij de opmaak van een lichtplan voor een werkplek.

Uit een onderzoek van Ir. W.J.M. van Bommel uit 2002 komen volgende resultaten uit de bus:

Licht en visuele prestaties

De norm bepaalt welke lichtniveau’s we nodig hebben voor een bepaalde taak. Bij de opstelling van een lichtplan moet je echter ook rekening houden met de gemiddelde leeftijd van de medewerkers op de werkvloer. Hoe ouder je wordt, hoe meer licht je immers nodig hebt, onder andere door een verminderde lichtdoorlaat op de lens van je oog.

Onderzoek toont dan ook significante verschillen aan zowel op snelheid van het uitvoeren van een taak als een duidelijke vermindering van het aantal fouten als alleen al aan de basisvoorwaarde is voldaan : genoeg licht.

Licht en biologische effecten

Licht regelt onze interne biologische klok door een complex systeem van hormonen zoals cortisol en melatonine die worden aangestuurd onder andere door licht. Licht en dan zeker natuurlijk licht heeft ook een rechtstreeks stimulerend effect op ons lichaam. Licht heeft ook een grote impact op onze alertheid en onze gemoedstoestand en dit zeker voor industriële of andere processen waar mensen ook in ploeg of ’s nachts moeten werken. Het zorgen van zoveel mogelijk daglicht op de werkvloer mist ook zijn effect aangezien natuurlijk licht veel dynamischer is dan kunstlicht, zowel qua niveau als kleur van licht. Slechte verlichting zorgt dan bijgevolg ook vaak voor vermoeidheid, hoofdpijn ea in hoofdzaak veroorzaakt door te lage lichtniveau’s, een lage uniformiteit en hinderende flikkering van sommige types van kunstlicht.

Licht en vermindering van het aantal arbeidsongevallen

Er is belangrijk onderzoek verricht die aantoont dat veel ongevallen op de werkvloer kunnen worden vermeden door betere lichtcondities. Onderstaande verbazende grafiek toont ons de rechtstreekse link tussen lichtniveau’s en ongevallen op de werkvloer. In de onderzoeken is er sprake van een daling van meer dan 50% in het aantal ongevallen.

Licht en productiviteit

In hetzelfde onderzoek waarvan eerder sprake werden productiviteitswinsten genoteerd tot +8% door een combinatie van een hogere snelheid waarmee het werk werd uitgevoerd, een duidelijke daling in het aantal gemaakte fouten en een duidelijke daling van het aantal werkongevallen.

Een kwalitatieve verlichting houdt dus rekening met :

• voldoende licht op het taakgebied

• een goede uniformiteit van de verlichting op het taakvlak

• een verlichting zonder hinderlijke verblinding op het oog

• een goede en correcte waarneming van kleuren

• kwalitatieve verlichtingstoestellen zonder hinderlijke flickering

Kunnen we dan nu met zijn allen stoppen met het berekenen van terugverdientermijnen op basis van alleen maar energiebesparing? Dat is dus echt onzin.

Ze verdwijnen in het niets naast de spectaculaire en aantoonbare winsten op gebied van productiviteit die gemiddeld 8% bedragen. En dat is geen onzin.